Aan een nieuwbouwproject zijn diverse partijen betrokken. Denk aan de ontwikkelaar, gemeente, aannemers, stedenbouwkundige, omwonenden, maar bijvoorbeeld ook de overheid.
De komende periode laten wij u steeds kennismaken met een andere betrokkene van het nieuwbouwproject Hero Breda. Vandaag aan het woord Ilja van Holsteijn van Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Ilja is sinds 1 december 2021 werkzaam voor Kenniscentrum Sport & Bewegen als specialist ‘Beweegvriendelijke Omgeving en Sportinfrastructuur’. Kenniscentrum volgt heel veel projecten over de gehele breedte van de sport en beweegsector, in totaal zijn er meer dan 60 personen werkzaam op diverse thema's.
Voor zijn indiensttreding was Ilja meer dan 14 jaar werkzaam voor de Johan Cruyff Foundation. Deze stichting, vernoemd naar de welbekende voetballer, zet zich in voor jongeren – zowel met als zonder beperking – om de mogelijkheid te bieden om te kunnen sporten.
Vanuit de functie die Ilja nu heeft, vertaalt hij (wetenschappelijke) kennis naar praktisch toepasbare instrumenten en artikelen waar zowel professionals uit de sector sport en bewegen, als professionals uit het ruimtelijk domein gebruik van kunnen maken. De beweegvriendelijke omgeving gaat van de voordeur tot de multifunctionele sportaccommodatie. Een functie waar Ilja voldoende uitdaging vindt en zijn kennis breed in kan zetten.
U geeft aan kennispartner te zijn van AM. Wat is uw rol hierin?
Kenniscentrum Sport & Bewegen wordt door partijen in het algemeen benaderd. Door AM zijn wij benaderd met het idee dat zij hebben van Hero Breda een gezonde wijk te gaan creëren. Daar is sport en bewegen een onderdeel van en dus komen zij al snel uit bij Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Waar moet rekening mee worden gehouden of zijn er kennisinstrumenten die zij kunnen gebruiken? Wij gaan in gesprek met de benaderende partij, in dit geval AM, en horen de vragen aan. Vervolgens gaan we op zoek naar de juiste kennis en delen die met AM. Daarnaast kijken wij op verzoek ook mee in de stukken die zij hebben opgesteld en of dat de beschikbare kennis ondersteunt of niet. Het Kenniscentrum adviseert niet, levert ook geen plannen aan, maar deelt de kennis die er is.
Voor ons is het belangrijk dat AM ook zelf het project over een aantal jaren gaat monitoren. Het resultaat kunnen wij weer gebruiken om naar een kennisproduct te vertalen. Bijvoorbeeld een artikel dat we kunnen publiceren en weer kunnen delen met de rest van Nederland zodat zij daar haar voordeel mee kunnen doen. Kennis die in andere projecten ook kan worden gebruikt.
Wat zijn voor u de grootste uitdagingen binnen een project?
Het Kenniscentrum volgt, naast het project van AM, een aantal andere projecten. Met de specialisten Beweegvriendelijke Omgeving zijn wij bijvoorbeeld ook bezig met de ontwikkeling van een aantal instrumenten om zo een beweegvriendelijke omgeving in kaart te brengen, is er recent een e-book gepubliceerd met daarin ontwerpprincipes voor een beweegvriendelijke omgeving en zijn wij doende een e-learning op te zetten voor, met name, gemeenten; hoe implementeren je een beweegvriendelijke omgeving, hoe maak je beleid, etc. Daar zijn wij concreet mee bezig.
Er zijn een aantal grote uitdagingen die je ziet als het gaat om een beweegvriendelijke omgeving. Een daarvan is de monitoring en evaluatie van de omgeving, met name op het moment dat er geen begeleiding is. Als je het gebruik wil meten van de openbare ruimte, hoe ga je dat goed doen zonder overal camera's op te hangen met het oog op de privacywetgeving? Hoe ga je meten of het Hero-terrein echt de gezondste wijk geworden is? Je kan natuurlijk navragen en tellen of vragen bij buurtsportcoaches hoeveel kinderen er bij hun activiteiten waren, hoeveel jongens, hoeveel meisjes, maar ook dat houdt op een gegeven moment op. Maar wat gebeurt er als er geen begeleiding aanwezig is? Hoe ga je dat op een goede manier in kaart brengen? Datzelfde geldt voor een wandelpad aangelegd door een buitengebied. Hoe monitor je nou dat die investering uiteindelijk iets oplevert? Dat is een grote uitdaging waar eigenlijk iedereen tegenaan loopt.
De woningopgave, kansenongelijkheid, klimaatadaptatie en de energietransitie zijn andere grote maatschappelijke uitdagingen waar ook de sport- en beweegsector mee te maken heeft en zeker de beweegvriendelijke omgeving. Hoe zorg je dat sportaccommodaties verduurzamen, of dat er binnen de woningopgave er wel ruimte in de buurt blijft om te sporten en bewegen, hoe kan sport en bewegen bijdragen aan gelijke kansen voor iedereen?
Wat ik veel zie is dat er ook nog veel te winnen valt in de intersectorale samenwerking, dus door bijvoorbeeld het sociale domein en ruimtelijke domein op een goede manier samen te laten werken. Aan de ene kant heb je het fysieke domein die heel erg vasthoudt aan bepaalde normen en bepaalde richtlijnen die hard zijn (denk aan een stoep moet zo breed zijn, de weg moet zo breed zijn, etc.). In de praktijk van het sociale domein wordt het anders bekeken. Daar zitten nog wel wat uitdagingen.
Het is mooi om te zien dat binnen het Hero-project geprobeerd wordt dat allemaal bij elkaar te pakken en te bekijken of dat op een goede manier werkt. Ik ben heel benieuwd hoe dit over een paar jaar is uitgepakt.
Het project Hero richt zich op duurzaamheid, wat een heel breed begrip is. Wat verstaat u onder duurzaamheid?
Duurzaamheid is inderdaad een heel breed begrip; aan de ene kant het gebruik van materialen; is het circulair of gaat het heel lang mee? Aan de andere kant heeft dat ook te maken met voorzieningen die worden gecreëerd, worden die wel gebruikt. Wanneer een circulaire speelplek wordt gerealiseerd en daar komt niemand, dan had je het beter niet kunnen plaatsen. Dat is dan duurzamer dan iets creëren wat uiteindelijk niet gebruikt wordt. Verder gaat duurzaamheid natuurlijk ook over of iets klimaat adaptief is, veel of weinig energie gebruikt of juist energie opwekt.
Dus ja, ik kijk er heel breed naar. Ik ben zelf bezig met een artikel over duurzame speelplekken. Dat wordt uiteindelijk circulair omdat de definitie meer afgekaderd is dan duurzaam, wat een te breed begrip is.
Het project wordt tevens neergezet als de gezondste buurt van Breda. Hoe ziet u dit voor zich?
Dat betekent dat het een buurt is waar mensen vanuit de voordeur gestimuleerd worden om te gaan bewegen. Voorzieningen die in de buurt zijn waar je makkelijk naar toe kan lopen of fietsen, die aangesloten is op wandel- en fietsroutes in de omgeving en waarbij je makkelijk naar een OV-punt, station of P&R kan. Bij voorkeur dat de buurt autoluw is. Een buurt waar kinderen veilig kunnen spelen, veilig van A naar B kunnen, en er bijvoorbeeld een kindlint en beweegroutes waar mensen langs kunnen bewegen daar aanwezig zijn.
De BRAVO’S die AM hanteert zijn erg interessant; bewegen, minder of niet roken, minder alcoholgebruik. Als men dat allemaal minder doet of niet doet is een buurt gezonder. De inrichting van de omgeving kan daaraan bijdragen; hoe richt je deze zo in dat mensen zich bewuster worden van het feit dat een gezond leven bijdraagt ook aan je eigen gevoel hoe je in het leven staat, hoe je leeft, etc. Daarnaast vind ik het interessant dat er wordt onderzocht of er met een snackbar afspraken kan worden gemaakt dat daar ook gezondere opties aangeboden worden. Mensen bewust maken van de diverse gezonde opties, zelf maken zij uiteindelijk de keuze.
Welke sportactiviteit(en) beoefent u? Zou u een ruimte voor deze sport(en) in het project ook terug willen zien?
Zelf speel ik volleybal, doe regelmatig aan kickboksen en ik probeer af en toe ook nog wat te mountainbiken, dus lekker actief.
Het is niet belangrijk wat ik wil zien, het gaat er om wat de (toekomstige) bewoners in het Hero-plan willen. Op basis daarvan moet je kijken wat nodig is en keuzes maken. In gesprek gaan met de buurtbewoners, kijken wat voor voorzieningen zij graag in de wijk terug willen zien. Daarnaast is het belangrijk dat je deze goed aan laat sluiten op andere voorzieningen. Bijvoorbeeld de fietspaden aan laten sluiten op de andere fietsnetwerken in de gemeente Breda en liefst ook richting het buitengebied. Wanneer jij een mountainbiketocht wil maken gemakkelijk op je mountainbike kan stappen vanuit de wijk om naar een mountainbike trail te gaan en niet de auto te pakken. Of op de fiets naar de sporthal kan om daar je sport te beoefenen. Dat je op een makkelijke en beweegvriendelijke manier kan komen lopen of fietsen. Het is helemaal afhankelijk van de behoefte van de buurt. Inclusiviteit is ook belangrijk; iedereen zowel met als zonder beperking, moet kunnen sporten in de openbare ruimte, houdt daar rekening mee wanneer de voorzieningen worden gecreëerd.
Binnen het project Hero wordt een groene zone aangelegd waarbij ook het idee is ontstaan een plukroute te integreren. Welk (Hero-)fruit zou u graag terugzien in de plukroute en waarom?
Ik denk dat het heel leuk een mooi is dat de plukroute er is. Als je daar frambozen en bramen kunt plukken, misschien af en toe wat appels.
Zelf ga ik graag met mijn dochter hier in de buurt naar de fruittuinen, daar gaan we ook vaak fruit plukken. Dat vindt ze het mooiste wat er is en al stiekem snoepen ondertussen!
Voor de Hero zou ik een divers aanbod plaatsen, zodat er voor iedereen wat is en veel mensen ook daadwerkelijk daar gaan plukken. Misschien is het niet mijn expertise, maar ik zou wel zorgen dat er dan ook gedurende het hele plukseizoen fruit kan worden geplukt tot het laatste moment dat je daadwerkelijk wat te plukken hebt.
Waar denkt u zelf aan bij Hero, welke herinneringen heeft u aan het merk of aan de plek waar de Hero-fabriek heeft gestaan?
In eerste instantie dacht ik natuurlijk aan de jam, dat is waar ik Hero van ken. Daarnaast van de cassis.
Wat is uw favoriete Hero-fruit en waarom? Welke herinneringen roept het bij u op?
Ik hou wel van frambozen, die vind ik erg lekker. Vanwege de smaak en het feit dat frambozen er niet zo vaak zijn, dat maakt het ze net wat specialer.
Heeft u nog een laatste tip voor toekomstige bewoners van het project Hero?
Ga bewegen of blijf bewegen, ik denk dat dat belangrijk is voor iedereen. De effecten van sport en bewegen zijn bewezen, het effect op je gezondheid zowel fysiek als mentaal. Wat het je brengt, ook voor jonge kinderen. Als het gaat om de ontwikkeling van de kinderen, zowel breed motorisch als cognitief. Blijf dat vooral doen of je nu jong, oud, met of zonder beperking bent, bewegen is gezond. Bovendien leidt bewegen ook tot ontmoeting en kan het bijdragen aan de sociale cohesie in een wijk.
Ik denk dat dat een hele belangrijke tip is. Of je nu sport bij een vereniging of in de openbare ruimte, dat maakt niet zoveel uit. Het belangrijk is dat je het doet. En ja, als de wijk op een goede manier wordt ingericht dan zijn veel van de drempels al weggenomen.